Bu yazı 17 Ekim’de bu sitede yayınlanan Yener Orkunoğlu’nun Diyalektik materyalizmi savunmak, ama nasıl! adlı makalesi üzerine kaleme alınmıştır. Öncelikle Orkunoğlu’nun, Engels’in diyalektik olmadığı saptamasını yapmasını sağlayan yansıma teorisi tarifi üzerine birkaç söz söylenecektir. Bu ana başlıktan sonra da Orkunoğlu’nun yazısının içerdiği diğer başlıklar kısaca ele alınmaya çalışılacaktır. Orkunoğlu’nun eleştirilerin üstünden atlayan tavrı nedeni ile daha önceki iki yazımızın içeriği…
Yazıların kategorisi: “Kuramsal Eleştiri Yazıları”
Felsefe, Ekonomi-Politik, Politik, Doğa ve Toğlum Bilimlerine ilişkin eleştiri yazıları bu bölümde yayınlanır.
Yazımızı, 27 Eylül’de bu sitede yayınlanan Yener Orkunoğlu’nun Engels ve Felsefenin Küçümsenmesi adlı makalesi üzerine kaleme alıyoruz. İlk olarak daha önceki yazımızda kullandığımız ‘pozitivist metafizik’ kavramına kısa bir açıklama getireceğiz. Sonra Orkunoğlu’nun yazısında geniş yer tutan ‘özne nesne özdeşliği’ tartışmasını ele alacağız. Bu tartışmanın Orkunoğlu’nu neden materyalizm ile idealizmi sentezleme çabasına ittiğine değineceğiz. Yazının sonunda da materyalizmin bir savunusunu verip,…
Marx’ın Kapital’i, ekonomik niceliklerin bir tahlili ve dökümü değildir. Yeni bir bilimin, ekonomi politik alanında uygulanmasıdır. Bu yüzden Kapital’in kuramsal yapısına yeterli özeni göstermek zorunludur. Bu özen gösterildiğinde, Marx’ın, kuramsal düşüncenin tüm tarihi boyunca uğraştığı sorunlara bilimsel bir cevap ürettiği görülebilecektir. Örneğin, Kapital’de “değer biçiminin idealliği”nden bahsedilirken kullanılan ideal kavramı, Platon’dan, Kant’a ve oradan Hegel’e dek devam eden ‘idealin nesnelliği’…
8 Eylül de, Yener Orkunoğlu’nun Engels’in Diyalektik Anlayışında Sorunlar başlığıyla bir yazısı bu (sendika.org) sitede yayınlandı. Orkunoğlu yazısında, Engels’in eleştirilmesinin mümkün hatta gerekli olduğuna değiniyor. Devamında günümüzde gittikçe yaygınlaşan Engels eleştirilerinin genel bir çerçevesini sunuyor ve tartışmayı makaleleri ile sürdüreceğini söylüyor. Bu makalesinde ise, Engels’in felsefe alanındaki bir yanılgısı olarak “doğa ve toplum diyalektiği arasındaki farka dikkat çekmemesi” saptamasını yapıyor.…
28 Nisan 2013 tarihinde Nail Satlıgan’ı kaybetmiştik. Ömrünü sosyalist hareketin bir neferi olarak geçiren Satlıgan, ölümünün üzerinden geçen sekiz yıla rağmen, çalışmaları ile hala güncel ve önemli olmaya devam etmektedir. Onu anmanın en iyi yolu da bize bıraktığı tartışmaları sürdürmekten geçse gerektir. Birçok kapsamlı çalışması yanında bize sunduğu önemli bir katkıda, Kapital’i anlamak için, ülkemizde çok sık karşılaşmadığımız bir kuramsal…
Marx’ın yöntemi, onun Kapital’ini ve dolayısı ile Marksist bilimi anlama konusunda temel önemdedir. Dolayısı ile Marx’ın yöntemine ilişkin tartışmalar ve değişik yaklaşımlar hep olagelmiştir. Bunlardan birisi de, Sistematik Diyalektikçiler ya da Yeni Diyalektikçiler olarak anılan bir dizi yazarın yaklaşımıdır. Bu yazarların Marx’ın yöntemine dair görüşleri kimi değişiklikler gösterse de, ana bir kuramsal çerçeve içine de alınabilirler. Hegel’in mantığının ve yaklaşımının,…
Kapitalist değerin oluşumunda, öznel niteliklerinden sıyrılmış emeğin Adam Smith ile görülmeye başlandığı söylenebilir. Tek değer ölçüsü olarak emeğin görülmesi, standart bir değer ölçüsünün olamayacağı, emek üretkenliğindeki değişimlerinin değere etkisi gibi emek ile değerin ilişkisinin derinleştirildiği aşamaları da Ricardo’ya borçlu olduğumuz söylenebilir. Değerin içerdiği emeği ve bunun büyüklüğünü yani değişimin nicel eşitliği üzerinden oluşumunun teorisini Ricardo’da buluruz. Ancak iş bilir bir…
David Harvey’in, değer teorisini tartıştığı “Marx’ın emek değer teorisine reddiyesi” adlı makalesine karşı, Michael Roberts “David Harvey’in Marx’ın değer yasasını yanlış anlaması” başlıklı bir eleştiri kaleme almıştı. Harvey, bu eleştiriye “Michael Roberts’in yanlış anlamaları” adında ikinci bir makale ile kısa bir cevap yayınladı. Yazımızda bu polemik çerçevesinde Harvey’in değer teorisi anlayışını eleştirmeye çalışacağız. Harvey “Marx’ın kendine özgü değer teorisi neydi…
Engels’in yönteminin, Marx’ın yönteminden farklı olduğuna dair saptamalar sıkça yapılır. Engels, Marx’ın fikirlerini ve tarihsel materyalizmi mekanikleştirmekle, kabalaştırmakla suçlanır. Engels’in pozitif bilimleri tarihsel materyalizm ekseninde inceleme çabasının, epistemolojiyi, diyalektik olmaktan çıkartarak kaba materyalist hale sokan bir yaklaşım olduğu dile getirilir. Engels’in, gerçeğin bilgisine yönelik söylediği ve pratiği eksen alan açıklamalarının, bilginin oluşumunu hiçleştiren ve gerçeğin algısını kaba materyalist bir anlayışa…
Giriş Bertell Ollman bir süredir Türkiye’de, özellikle Marksist camiada, diyalektik alanında yaygın olarak okunan bir otorite olarak görülmeye başlandı. Özellikle “Marx’ın yönteminden adımlar” alt başlığını taşıyan “Diyalektiğin Dansı” kitabı oldukça geniş bir ilgi gördü. Oysa Ollman’ın diyalektiği kavrayışında çok ciddi sorunlarla karşılaşmaktayız. Günümüzde bilimsel bir yöntem olarak, metafizik bir pozitivizm apaçık bir doğruluk olarak kabul edilmektedir. Bilincin alanı ile nesnel…